De Zwaan, symbool van Heist

In het wapenschild, de vlag en het gemeentezegel van Heist staat de zwaan afgebeeld. En niet alleen daar vinden we de zwaan terug. In de naam van verschillende Heistse verenigingen vinden we het woordje ’zwaan‘ terug, zoals bijvoorbeeld de ruitervereniging ’Swaneruiters‘ en de heemkundige kring ’Die Swane‘. Ook de benaming van verschillende belangrijke Heistse gebouwen hebben zich laten inspireren door de zwaan. Denken we maar aan het cultuurcentrum ’Zwaneberg‘ en de ijs- en schaatsbaan ’Die Swane‘.

Wat is de oorsprong van de Heistse zwaan in het wapenschild?

Vast staat dat de zwaan in het gemeentezegel minstens 420 jaar oud is. Een hoogbejaarde zwaan dus.

• In 1606 heeft een belangrijke geschiedschrijver Gramaye over onze Heistse zwaan geschreven. Hij wist duidelijk af over de oorsprong van de zwaan in het Heistse wapenschild, maar vertikte het om dit op te schrijven omdat “het niet waard was om verhaald te worden”. En dat is zeer jammer voor ons.
  Waarom was het niet waard om te worden meegedeeld? Waarschijnlijk ging het om een fabeltje of legende, en dat had voor Gramaye geen kracht van waarheid. Weglaten dus, moet deze geschiedschrijver hebben gedacht.
• Gelukkig heeft Heist-op-den-Berg met Lodewijk Liekens zijn eigen geschiedschrijver. En deze man heeft de moed gehad om wél naar een verklaring te zoeken. Lodewijk Liekens stelde dat Heist een zwaan in zijn wapenschild heeft getekend als verzet tegen de spotnaam die zijn bewoners meekregen, nl. ’telaatkomers‘. Dit laatste was natuurlijk niet erg vleiend. Wie laat zich immers graag ’telaatkomer‘ noemen? De Heistenaars zouden die spotnaam hebben gekregen omdat zij bij een belangrijke veldslag veel te laat toekwamen op het slagveld. Als tegengewicht voor hun weinig vleiend koosnaampje plaatsten de Heistenaars een maagdelijk blanke zwaan, symbool van zuiverheid en onschuld, in hun schild en zegel. Dit alles volgens Lodewijk Liekens natuurlijk. Of dit allemaal waar is? Het is zéér de vraag, maar prettig is dit verhaaltje wel.